Wat is ervaringsdeskundigheid?

Het is 1999. Ik ben een jaar geleden afgestudeerd als Ergotherapeut. Na wat losse baantjes en een paar maanden reizen ben ik net gestart in een baan als trajectbegeleider. Een van mijn eerste clienten was een hele vriendelijke, ietwat verlegen dame, die graag een baan wilde als administratief medewerkster. Ze deed bij ons op kantoor administratieve klussen om te onderzoeken wat haar mogelijkheden waren. Dat ging niet altijd even vlekkeloos. Ik wilde er daarom graag achterkomen wat er precies in haar hoofd gebeurde. Ze had me verteld dat ze stemmen hoorde, maar dat haar stemmen niet wilden dat ze om hulp vroeg, dus dat deed ze ook niet. Hoe moest ik haar dan helpen? Intuitief stelde ik voor om een deal te maken. Zij zou mij leren over stemmen horen en hoe dat voor haar is. Ik wist daar immers niks van en wilde er graag meer over weten. Dan zou ik haar onder andere leren hoe het kopieerapparaat werkte. Dat was goed. Ik zal haar lessen nooit meer vergeten. Het was mijn eerste kennismaking met ervaringskennis.

Inmiddels zijn we heel wat jaren verder. Ik heb collega’s gehad met ervaringskennis, heb ervaringsdeskundigen als klasgenoot gehad, en geef regelmatig (vaak in tandem met een ervaringsdeskundige) les op opleidingen voor mensen die ervaringsdeskundige willen worden in de GGZ of armoede en sociale uitsluiting. Het is niet bij die eerste kennismaking gebleven.. En waar ik er vroeger tegen aan liep dat het lastig was om uit te leggen wat een ergotherapeut precies doet (Google dat maar ff, anders duurt dit stuk veel te lang), merk nu dat het lastig is uit te leggen wat ervaringsdeskundigheid precies is. Want iedereen heeft immers toch ervaring?

Een cursist legde het vandaag mooi uit: Ieder mens heeft levenservaring. Bij sommigen past het in een rugzakje, bij anderen heb je een zeecontainer nodig.

Zoals ik het nu zie: ieder mens heeft in zijn leven kennis opgedaan. De een heeft over een bepaald onderwerp (GGZ, armoede, verslaving, etc.) veel theoretische kennis geleerd op school, kennis op gedaan door ervaring van anderen en misschien zelf ook wel het een en ander meegemaakt in zijn leven. Diegene noemen we een ‘professional’. De ander heeft over datzelfde onderwerp juist veel kennis opgedaan in zijn eigen leven, wat door ervaring van anderen en wellicht wat minder er over gelezen. Diegene noemen we een ‘ervaringsdeskundige’.

Met beide soorten kennis kun je mensen helpen. Mits je geleerd hebt hoe je deze kennis op een goede manier aan anderen kunt overbrengen. Soms heeft een client de ene soort kennis nodig, soms de andere. En soms gewoon allebei. Het mooiste is volgens mij om van elkaar te leren. Ik zou in ieder geval niet meer anders willen.

Hoe denken jullie er over?

Kun jij als professional in het sociale domein elke maand een artikel met tips en inspiratie gebruiken om je cliënten zo goed mogelijk te begeleiden? Klik dan rechtsboven aan de startpagina op ‘Meld je hier aan!’. Je krijgt dan ook mijn 4 beste tips over hoe je zonder strijd mensen kunt helpen stappen te zetten in hun leven.

Wil je 4x per jaar mijn nieuwsbrief met informatie over mijn trainingen ontvangen? Dat kan ook!

Waarom ik soms best op E.T. lijk (en jij waarschijnlijk ook)

Ik zit in de wachtruimte bij een gemeente/ sociale werkvoorziening in oost Groningen. Ik kom training geven aan de werkcoaches. Drie mannen komen binnen. Oude, wat viezige spijkerbroeken aan, oude jas of trui, een petje op, een oorbel in. Ze zien er alle drie niet echt gezond uit en zijn in geen tijden bij een (goede) kapper geweest. Ze komen om te gaan werken in Duitsland. Ze gaan bij mij aan tafel zitten. Ze praten dialect. Tegen mij zeggen ze niks. De ‘kovvie’ wordt bij gebrek aan roerstaafjes geroerd met een pen. Ze schuiven elkaar vacatures toe en lachen daar wat om. ‘Harm is ook thoes’ (zit thuis zonder werk). Na een paar minuten lopen ze naar buiten. ‘we kinn er nog wel ain in brand stek’n’ (ze hebben nog tijd voor een sjekkie).

Het gebeurt mij niet vaak. Meestal maak ik makkelijk contact en heb ik zo een praatje. Maar bij hen voelde ik me alsof ik van een andere wereld kom. Ik heb dat ook wel eens als ik in de metro naar Gein zit en de enige blanke kaaskop ben (Hollandser er uit zien dan ik kan bijna niet) of in Amsterdam nieuw-west op bepaalde plekken. Het voelt een beetje ongemakkelijk. Anders zijn..

Vanuit die ongemakkelijkheid kun je snel gaan oordelen. ‘Wat een Tokkies’ of ‘Wat een achterbuurt’ is snel gedacht. ‘Ik blijf maar een beetje uit de buurt’ is al snel de volgende gedachte. Andersom denken zij vast ook van alles van mij. En wellicht denken ze ook weer dat ik vanalles over hun denk. En dus hebben we geen contact. En dat terwijl ik ook uit Groningen kom, geamuseerd naar hun dialect luister en nieuwsgierig ben naar hun verhaal en de wereld waarin zij leven. Het lukt me niet iets te verzinnen om te zeggen. Om een brug te slaan tussen die twee werelden.

Waarom vertel ik dit? Omdat ik het zonde vind. We beseffen het soms niet, die verschillende werelden. Hebben er weinig kennis over. Oordelen snel, zijn snel bang voor elkaar. Terwijl als ik wel iets had weten te zeggen, we wellicht aan de praat geraakt waren. Dan hadden we van elkaar gedacht ‘die viel best mee’. En als we elkaar hadden leren kennen hadden we misschien wel iets voor elkaar kunnen doen..

Hoe goed je je ook in andere mensen en culturen verdiept, het blijft soms lastig. Daarom ben ik ook zo voor het werken met ervaringsdeskundigen. Hen lukt het vaak wel die brug te slaan. Wil je meer weten over ervaringsdeskundigheid in armoede en ggz? Kijk dan bij Anke Fokkens Trainingen en IGPB of neem contact met me op.

Vind jij als professional kwaliteit leveren belangrijk? Klik dan rechtsboven aan de startpagina op ‘Meld je hier aan!’ en krijg elke maand nieuwe tips en inspiratie in je mailbox. Je krijgt dan ook het e-book over motivatie.

Wil je 4x per jaar mijn nieuwsbrief met informatie over mijn trainingen ontvangen? Meld je dan hier aan. Natuurlijk zijn je gegevens veilig bij mij en kun je je voor beide makkelijk afmelden.